هر چند طرح هدفمند کردن یارانه ها، ابعاد متعددی دارد ولی عموم مردم، این طرح را با "یارانه نقدی" که قرار است به ایشان پرداخت شود ، می شناسند و از این طبیعی است که این سوال ، همیشه در جامعه مطرح باشد:"سهم من از یارانه ها چقدر است؟" سوالی که البته تا کنون آنقدر جواب های متعدد داشته که در واقع امر ، به یک پرسش بی پاسخ تبدیل شده است.

انتخابات 84 و برگ برنده کروبی

مهدی کروبی ، بی گمان بخش قابل توجهی از آرای خود در انتخابات ریاست جمهوری 1384 را مرهون طرح "هر ایرانی 50 هزار تومان" است.

به گزارش عصرایران ، این شعار و برگه های تبلیغاتی وی که در آنها عدد "500000" ریال چاپ شده بود ، به حدی در مناطق دور افتاده و فقیر نشین جا افتاده بود که برخی افراد ساده دل ، با داشتن این برگه ها به بانک ها مرجعه می کردند و خواستار نقد شدن 50 هزار تومانشان می شدند!

از سوی دیگر و در میان اکثریت جامعه و همه رقبای سیاسی کروبی ، طرح وی صرفاً ترفندی انتخاباتی و غیر ممکن شمرده می شد.

از ناکامی کروبی تا پیام نوروزی احمدی نژاد

به هر حال با ناکامی کروبی در انتخابات 84 ، این طرح نیز به بایگانی سپرده شد تا این که احمدی نژاد در پیام نوروزی سال 1387 خبر داد که طرحی برای متحول کردن اقتصاد در نظر دارد.

رئیس جمهور در نخستین دقایق سال نو گفت: در طول سال ‪ ۸۶‬دولت در یک کار بسیار فشرده و مستمر با حضور صاحبنظران و کارشناسان یک طرح بزرگ تحولی اقتصاد را آماده کرده است. طرحی برای ریشه کن کردن نابسامانی‌های موجود در عرصه اقتصاد، ریشه کنی برخی ویژه خواری ها، تبعیض ها، ناکارآمدی‌ها در تولید و در توزیع منابع بانکی و ثروت، در توزیع یارانه ها، در جمع آوری مالیات ودر توزیع کالا. این طرح آماده شده است و انشا الله اطلاعاتش به استحضار ملت عزیز ایران خواهد رسید و توکل برخدا و با یاری ملت بزرگ ایران اجرا خواهد شد.

بدین ترتیب ، همه منتظر شدند تا ببینند که این طرح چیست تا این که خبر آمد قرار است یارانه ها حذف و هدفمند شوند و به جای آن ، مردم "یارانه نقدی" دریافت کنند ؛ طرحی که مردم را به یاد شعار 50 هزار تومانی کروبی انداخت و البته دولتی ها اصرار داشتند که طرح شان ، با طرح کروبی تفاوت دارد.

صف های شهریور

مردم ایران ، خوب به یاد دارند که اوائل شهریور 1387 چه صف های طویلی که گاه با دعوا و زد و خوردهایی هم همراه بود را تجربه کردند.

در آن مقطع، به مردم اعلام شد که با شناسنامه های خود به مراکز از پیش تعیین شده بروند در فرم هایی عریض و طویل
اطلاعات اقتصادی خود ، از قبیل مسکن ، خودرو ، حقوق ماهیانه و ... را ثبت کنند.

به مردم گفته شده بود ، یارانه ها بر اساس این اطلاعات تقسیم می شود ؛ کم درآمدها بیشتر و ثروتمندان کمتر.

چالش مجلس و دولت

خلاصه اختلاف این بود: دولت معتقد بود که در سال 1389 که این طرح اجرایی می شود ، درآمد حاصل از هدفمند کردن یارانه ها ، باید 40 هزار میلیارد تومان باشد ولی مجلس سقف 20 هزار میلیاردی را مناسب می دید.

دولت استدلال می کرد که چون زمان ابلاغ طرح ، سال 88 بوده ، سال 89 ، دومین سال آن محسوب می شود و بنابراین ، دو رقم 20 هزار میلیاردی (40 هزار میلیارد تومان) باید در سال 89 نصیب دولت شود ولی نماینده ها می گفتند طرح که هنوز اجرا نشده ، چطور می توان 89 را سال دوم آن دانست؟

درباره مدیریت پول های حاصل از حذف یارانه ها نیز اختلافات جدی وجود داشت که در نهایت ، مقرر شد سازمان هدفمند کردن یارانه ها تحت مدیریت دولت شکل بگیرد و پول های حاصله را مدیریت نماید.
همچنین سقف درآمدی نیز همان 20 میلیارد مجلس تعیین شد.

اختلاف دولت و مجلس به حدی بالا بود که حتی احمدی نژاد تهدید به تعطیلی کامل هدفمندی یارانه ها کرد ولی نهایتاً با تعدیلاتی طرفین به توافق رسیدند تا طرح از ابتدای 89 اجرایی شود.

بالاخره چقدر؟

اوایلی که سخن از طرح به میان آمد ، سخن از یارانه نقدی 70 هزار تومانی به هر ایرانی گفته می شد و جالب این که بعضی ها به کم بودن این رقم اعتراض داشتند:"کروبی می خواست 50 تومان بدهد ، حالا با حساب تورم ، باید خیلی بیشتر از 70 تومان بدهند."

به گزارش عصرایران ، با این حال ، بین گذشت زمان و رقم یارانه نقدی ، معادله معکوس شکل گرفت ؛ هر چه زمان بیشتر گذشت ، رقم های اعلامی و تخمینی ، کمتر و کمتر شد: چهل ... سی و دو ... بیست و پنج ... هفده ... یازده هزار و ... !
حتی بعد از اعلام خوشه بندی ها از سوی مرکز آمار در دی ماه امسال ، مشخص شد که میلیون ها ایرانی ، اساساً حتی یک ریال هم یارانه دریافت نخواهند کرد!

این موضوع ، اعتراضات زیادی را برانگیخت و حتی در برخی شهرستان ها ، باعث شکل گیری تجمعات اعتراض آمیز شد تا جایی که محمود احمدی نژاد شخصاً در تلویزیون حاضر شد و با اعلام این که به همه یارانه نقدی داده خواهد شد ، صراحتاً از مردم خواست تا خوشه بندی را فراموش کنند.

بعداز این ماجرا بود که شمس الدین حسینی ، وزیر اموراقتصادی و دارایی نیز با تکرار این که همه یارانه می گیرند از ثروتمندان خواست که از گرفتن یارانه نقدی به نفع بقیه مردم خودداری کنند و البته او نیز رقم دقیقی از مبلغ یارانه ها اعلام نکرد.

اصلاً می دهند؟

با این حال ، آنچه اکنون در هاله ای از ابهام قرار دارد این است که سوال قدیمی "چقدر یارانه نقدی می دهند؟" در حال تبدیل به این سوال است:" آیا اصلاً یارانه نقدی در کار خواهد بود؟"

فراموش نکنیم که طرح یارانه نقدی ، زمانی اعلام شد که قیمت نفت در بالاترین حد تاریخی خود بود و سخن از 140 و 150 دلار برای هر بشکه مطرح بود و حتی احمدی نژاد نیز در مصاحبه ای پیش بینی کرد که دیگر قیمت نفت به زیر 100 دلار بر نمی گردد.

گذشته از این ، دولت انتظار درآمد 40 هزار میلیارد تومانی از رهگذر حذف یارانه را داشت که این عدد به حداکثر 20 هزار میلیارد تومان کاهش یافت.

بدین ترتیب ، بازار گمانه زنی ها درباره عدم پرداخت و یا بسیار ناچیز شدن یارانه ها به مصداق "النادر کالعدم" بسیار داغ است کما این که امروز عوض حیدرپور نماینده مجلس با انتقاد از کاهش درآمدهای ناشی از هدفمند کردن یارانه‌ها در کمیسیون تلفیق گفت: به این ترتیب عملاً دولت امکان پرداخت یارانه‌ها به مردم را نخواهد داشت.